«Ο προβληματισμός για το φύλο και τα ΜΜΕ ξεκίνησε µε τον προβληματισμό για την αναπαράσταση των γυναικών στα ΜΜΕ ο οποίος πηγάζει από το θεωρητικό έργο του φεμινιστικού κινήματος της δεκαετίας του ’70. Αυτός ο προβληματισμός πήρε διαφορετικές μορφές εξ’ αιτίας των διαφορετικών πολιτικών και ιδεολογικών θέσεων και θεωριών αυτού του ετερόκλητου κινήματος και της υιοθέτησης διαφορετικών προσεγγίσεων ως προς την μελέτη της επικοινωνίας και των ΜΜΕ. Μία σημαντική προσέγγιση για την αναπαράσταση των γυναικών στα πλαίσια του φεμινιστικού προβληµατισµού, ήταν αυτή της σχολής της μαζικής επικοινωνίας , κυρίαρχη τότε στην Αμερική ) στην μελέτη των ΜΜΕ . Αυτή η προσέγγιση δίνει έμφαση στα στερεότυπα των γυναικών που εμφανίζονται στα ΜΜΕ (και κυρίως την τηλεόραση) και στις επιδράσεις αυτών των στερεότυπων στο τηλεοπτικό κοινό .
Συγκεκριμένα, οι γυναίκες εμφανίζονται συνήθως ως νέες, όμορφες µ’ έναν συμβατικό τρόπο, ορίζονται σε σχέση µε κάποιον άνδρα είναι παθητικές, αναποφάσιστες, εξαρτημένες, υποταγμένες, νοικοκυρές και δεδομένες ή /και σεξουαλικά αντικείμενα (van Zoonen, 1991). Αυτό συμβαίνει, σύμφωνα µε αυτή την προσέγγιση διότι τα ΜΜΕ αντικατοπτρίζουν τις κυρίαρχες, πατριαρχικές ιδέες και αξίες της κοινωνίας.»
Το ερώτημα που προκύπτει είναι ποια η αναπαράσταση σήμερα της γυναίκας και του άντρα στην αρχή του 21ου αιώνα, στην εποχή της μετανεωτερικότητας; Έχουν αλλάξει τα δεδομένα ή συνεχίζονται να αναπαράγονται κοινωνικά στερεότυπα για το φύλο με βάση την πατριαρχική ιδεολογία;
Μέσα από το παράδειγμα που ακολουθεί της καθημερινής τηλεοπτικής σειράς του Antena, «Η Λόλα» θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μία απάντηση στο παραπάνω ερώτημα.
«Ένας άντρας με τα όλα του μεταλλάσσεται σε γυναίκα και μοιράζεται μαζί μας τα ευτράπελα της νέας του ζωής σε καθημερινή βάση, από το φθινόπωρο στην τηλεόραση του ΑΝΤ1. Η απολαυστική "Λόλα", βασισμένη στην ομώνυμη επιτυχημένη Αργεντίνικη σειρά, θα μας κρατάει συντροφιά κάθε απόγευμα.
Πριν γνωρίσουμε τη Λόλα (Αντα Λιβιτσάνου), θα γνωρίσουμε τον Λεωνίδα Λάλο (Γιάννης Αϊβάζης), εκδότη και διευθυντή του ΜΙΣΤΕΡ, ενός τυπικού "αντρικού" περιοδικού. Νέος, ωραίος και πετυχημένος, είναι ο ιδανικός εργένης και το σκοτεινό αντικείμενο του πόθου πολλών γυναικών. Ο ίδιος όμως τις γυναίκες τις αντιμετωπίζει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που τις παρουσιάζει στο περιοδικό: ως αναλώσιμα αντικείμενα ηδονής! Η ιδεολογία του για την ζωή συνοψίζεται στο μότο "γρήγορα αυτοκίνητα, γρήγορο Ιντερνετ, γρήγορες «γυναίκες». Μ’ αυτή ακριβώς την σειρά! Στο διάβα του ο Λεωνίδας αφήνει θύματα με την ίδια ταχύτητα που οδηγεί το τζιπ του. Το τελευταίο όμως θύμα του, η όμορφη και μυστηριώδης Ρομίνα, αποφασίζει να του δώσει ένα μάθημα και - με τη βοήθεια μιας τσιγγάνας - του κάνει μάγια! Έτσι μια νύχτα με ολική έκλειψη πανσέληνου, ο Λεωνίδας κοιμάται βαθειά τον ύπνο του αδίκου σαν άντρας κατακτητής και το επόμενο πρωί ξυπνάει στο σώμα μιας όμορφης γυναίκας!
Ο Λεωνίδας Λάλος, τώρα πια Λόλα, βρίσκεται αντιμέτωπος με τη σκληρή πραγματικότητα του να είσαι γυναίκα στον 21 αιώνα. Ναι μεν οι γυναίκες έχουν κατακτήσει πολλά, αλλά οι δομές της κοινωνίας παραμένουν κατά βάθος τρομερά φαλλοκρατικές και "ανατολίτικες". Έτσι μαθαίνει από πρώτο χέρι τι θα πει σεξουαλική παρενόχληση, σεξιστική εργασιακή συμπεριφορά, και όλα τα παρελκόμενα που ο ίδιος ο Λεωνίδας βοήθησε να καλλιεργηθούν στο περιοδικό. Ταυτόχρονα ανακαλύπτει την τρέλα που βιώνει η σύγχρονη γυναίκα, που πρέπει να είναι και σωστή επαγγελματίας και σέξι και υπεύθυνη και "μοδάτη" και αποτελεσματική και νοικοκυρά, κι όλα αυτά σκαρφαλωμένη σε ψηλά τακούνια!»
Επικεντρώνοντας την προσοχή μας σε ορισμένα στοιχεία της σειράς, όπως το ντύσιμο των ηθοποιών (αντρών-γυναικών), τους διαλόγους, τις λέξεις κλισέ που χρησιμοποιούνται μπορούμε να οδηγηθούμε στην εξαγωγή ορισμένων συμπερασμάτων, τα οποία συμφωνούν με το κείμενο- παρουσίαση της σειράς .
Το ντύσιμο είναι αυτό που αναπαράγει το πρότυπο της θηλυκότητας για τη γυναίκα, δηλαδή: ψηλοτάκουνα, αποκαλυπτικά ρούχα που αποκαλύπτουν το μπούστο ή την πλάτη, προκλητικά εσώρουχα. Για τον άντρα σακάκι, πουκάμισο και γραβάτα που τονίζουν τη σοβαρότητα που πρέπει να διακρίνει έναν άντρα πετυχημένο.
Η γυναίκα θέλει να εντυπωσιάσει με το ντύσιμο της για να ρίξει τον άντρα (σεξουαλικό αντικείμενο), γι’ αυτό και ξοδεύει πολλά, η ντουλάπα της είναι γεμάτη και κάθε φορά χρειάζεται αρκετή ώρα για να διαλέξει τι θα φορέσει. Οι φεμινίστριες αντίθετα έχουν λιτό και συντηρητικό ντύσιμο, ένα ταγιεράκι τους είναι αρκετό για μια δημόσια εμφάνιση.
Η ιδανική γυναίκα είναι αυτή που μαγειρεύει, σιδερώνει τα πουκάμισα του άντρα, κλίνει το στόμα της. Ο άντρας είναι αυτός που κάνει το τραπέζι στη γυναίκα, ενώ η γυναίκα κάνει το κρεβάτι (λόγια που ειπώθηκαν σε διάλογο).
Η γυναίκα «σατανικό μυαλό». Η ανεξάρτητη γυναίκα ριψοκινδυνεύει. Οι γυναίκες είναι κυράτσες που θέλουν να έχουν δίπλα τους τον άντρα για να τις προστατεύει.
Με βάση τις παραπάνω επισημάνσεις οδηγούμαστε στις παρακάτω αναπαραστάσεις του φύλου.
Άντρας: πολυγαμικός, ανεξάρτητος, πετυχημένος, έχει φωνή, παρέχει προστασία στη γυναίκα.
Γυναίκα: καλή νοικοκυρά, σεξουαλικό αντικείμενο, σατανικό μυαλό, καταναλώτρια.
Επομένως βλέπουμε να αναπαράγονται πατριαρχικά στερεότυπα στην ελληνική τηλεόραση। Το παράδειγμα που χρησιμοποιήσαμε είναι πιστή αντιγραφή Αργεντίνικης σειράς του 1991.।
Τα στερεότυπα αυτά συνεχίζουν να καθρεφτίζουν τις θέσεις και ιδέες που έχει για το φύλο ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας। Ίσως να είναι ξεπερασμένα για τους νέους και τους ψαγμένους και μακάρι...
Πηγές:
Συγκεκριμένα, οι γυναίκες εμφανίζονται συνήθως ως νέες, όμορφες µ’ έναν συμβατικό τρόπο, ορίζονται σε σχέση µε κάποιον άνδρα είναι παθητικές, αναποφάσιστες, εξαρτημένες, υποταγμένες, νοικοκυρές και δεδομένες ή /και σεξουαλικά αντικείμενα (van Zoonen, 1991). Αυτό συμβαίνει, σύμφωνα µε αυτή την προσέγγιση διότι τα ΜΜΕ αντικατοπτρίζουν τις κυρίαρχες, πατριαρχικές ιδέες και αξίες της κοινωνίας.»
Το ερώτημα που προκύπτει είναι ποια η αναπαράσταση σήμερα της γυναίκας και του άντρα στην αρχή του 21ου αιώνα, στην εποχή της μετανεωτερικότητας; Έχουν αλλάξει τα δεδομένα ή συνεχίζονται να αναπαράγονται κοινωνικά στερεότυπα για το φύλο με βάση την πατριαρχική ιδεολογία;
Μέσα από το παράδειγμα που ακολουθεί της καθημερινής τηλεοπτικής σειράς του Antena, «Η Λόλα» θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μία απάντηση στο παραπάνω ερώτημα.
«Ένας άντρας με τα όλα του μεταλλάσσεται σε γυναίκα και μοιράζεται μαζί μας τα ευτράπελα της νέας του ζωής σε καθημερινή βάση, από το φθινόπωρο στην τηλεόραση του ΑΝΤ1. Η απολαυστική "Λόλα", βασισμένη στην ομώνυμη επιτυχημένη Αργεντίνικη σειρά, θα μας κρατάει συντροφιά κάθε απόγευμα.
Πριν γνωρίσουμε τη Λόλα (Αντα Λιβιτσάνου), θα γνωρίσουμε τον Λεωνίδα Λάλο (Γιάννης Αϊβάζης), εκδότη και διευθυντή του ΜΙΣΤΕΡ, ενός τυπικού "αντρικού" περιοδικού. Νέος, ωραίος και πετυχημένος, είναι ο ιδανικός εργένης και το σκοτεινό αντικείμενο του πόθου πολλών γυναικών. Ο ίδιος όμως τις γυναίκες τις αντιμετωπίζει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που τις παρουσιάζει στο περιοδικό: ως αναλώσιμα αντικείμενα ηδονής! Η ιδεολογία του για την ζωή συνοψίζεται στο μότο "γρήγορα αυτοκίνητα, γρήγορο Ιντερνετ, γρήγορες «γυναίκες». Μ’ αυτή ακριβώς την σειρά! Στο διάβα του ο Λεωνίδας αφήνει θύματα με την ίδια ταχύτητα που οδηγεί το τζιπ του. Το τελευταίο όμως θύμα του, η όμορφη και μυστηριώδης Ρομίνα, αποφασίζει να του δώσει ένα μάθημα και - με τη βοήθεια μιας τσιγγάνας - του κάνει μάγια! Έτσι μια νύχτα με ολική έκλειψη πανσέληνου, ο Λεωνίδας κοιμάται βαθειά τον ύπνο του αδίκου σαν άντρας κατακτητής και το επόμενο πρωί ξυπνάει στο σώμα μιας όμορφης γυναίκας!
Ο Λεωνίδας Λάλος, τώρα πια Λόλα, βρίσκεται αντιμέτωπος με τη σκληρή πραγματικότητα του να είσαι γυναίκα στον 21 αιώνα. Ναι μεν οι γυναίκες έχουν κατακτήσει πολλά, αλλά οι δομές της κοινωνίας παραμένουν κατά βάθος τρομερά φαλλοκρατικές και "ανατολίτικες". Έτσι μαθαίνει από πρώτο χέρι τι θα πει σεξουαλική παρενόχληση, σεξιστική εργασιακή συμπεριφορά, και όλα τα παρελκόμενα που ο ίδιος ο Λεωνίδας βοήθησε να καλλιεργηθούν στο περιοδικό. Ταυτόχρονα ανακαλύπτει την τρέλα που βιώνει η σύγχρονη γυναίκα, που πρέπει να είναι και σωστή επαγγελματίας και σέξι και υπεύθυνη και "μοδάτη" και αποτελεσματική και νοικοκυρά, κι όλα αυτά σκαρφαλωμένη σε ψηλά τακούνια!»
Επικεντρώνοντας την προσοχή μας σε ορισμένα στοιχεία της σειράς, όπως το ντύσιμο των ηθοποιών (αντρών-γυναικών), τους διαλόγους, τις λέξεις κλισέ που χρησιμοποιούνται μπορούμε να οδηγηθούμε στην εξαγωγή ορισμένων συμπερασμάτων, τα οποία συμφωνούν με το κείμενο- παρουσίαση της σειράς .
Το ντύσιμο είναι αυτό που αναπαράγει το πρότυπο της θηλυκότητας για τη γυναίκα, δηλαδή: ψηλοτάκουνα, αποκαλυπτικά ρούχα που αποκαλύπτουν το μπούστο ή την πλάτη, προκλητικά εσώρουχα. Για τον άντρα σακάκι, πουκάμισο και γραβάτα που τονίζουν τη σοβαρότητα που πρέπει να διακρίνει έναν άντρα πετυχημένο.
Η γυναίκα θέλει να εντυπωσιάσει με το ντύσιμο της για να ρίξει τον άντρα (σεξουαλικό αντικείμενο), γι’ αυτό και ξοδεύει πολλά, η ντουλάπα της είναι γεμάτη και κάθε φορά χρειάζεται αρκετή ώρα για να διαλέξει τι θα φορέσει. Οι φεμινίστριες αντίθετα έχουν λιτό και συντηρητικό ντύσιμο, ένα ταγιεράκι τους είναι αρκετό για μια δημόσια εμφάνιση.
Η ιδανική γυναίκα είναι αυτή που μαγειρεύει, σιδερώνει τα πουκάμισα του άντρα, κλίνει το στόμα της. Ο άντρας είναι αυτός που κάνει το τραπέζι στη γυναίκα, ενώ η γυναίκα κάνει το κρεβάτι (λόγια που ειπώθηκαν σε διάλογο).
Η γυναίκα «σατανικό μυαλό». Η ανεξάρτητη γυναίκα ριψοκινδυνεύει. Οι γυναίκες είναι κυράτσες που θέλουν να έχουν δίπλα τους τον άντρα για να τις προστατεύει.
Με βάση τις παραπάνω επισημάνσεις οδηγούμαστε στις παρακάτω αναπαραστάσεις του φύλου.
Άντρας: πολυγαμικός, ανεξάρτητος, πετυχημένος, έχει φωνή, παρέχει προστασία στη γυναίκα.
Γυναίκα: καλή νοικοκυρά, σεξουαλικό αντικείμενο, σατανικό μυαλό, καταναλώτρια.
Επομένως βλέπουμε να αναπαράγονται πατριαρχικά στερεότυπα στην ελληνική τηλεόραση। Το παράδειγμα που χρησιμοποιήσαμε είναι πιστή αντιγραφή Αργεντίνικης σειράς του 1991.।
Τα στερεότυπα αυτά συνεχίζουν να καθρεφτίζουν τις θέσεις και ιδέες που έχει για το φύλο ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας। Ίσως να είναι ξεπερασμένα για τους νέους και τους ψαγμένους και μακάρι...
Πηγές:
1 σχόλιο:
eksairetiko
Δημοσίευση σχολίου