Τετάρτη 8 Οκτωβρίου 2008

Η δύναμη της φωτογραφίας


Κλικ και ο φωτογραφικός φακός κρατά στο χρόνο τη φευγαλέα εικόνα των προσώπων σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Οι φωτογραφίες προσώπων είναι μια αποτύπωση σε χαρτί, κείμενο προς ανάγνωση. Διαβάζεται πάντα με βιολογικούς όρους, λευκά ή μελαμψά πρόσωπα, νέοι ή γέροι, άντρες ή γυναίκες; Μήπως με χρονολογικές κατατάξεις; Ή μήπως οι φωτογραφίες γίνονται το μέσο ανάγνωσης πολιτισμών και κουλτούρας;
Στη συνέχεια ακολουθεί ένα κείμενο-περιγραφή- των εμπειριών της ανθρωπολόγου Margaret Mead.
Reaching Out
As a woman, Margaret Mead had an advantage over male anthropologists in gaining access to women and children. In Bali, however, she found that her customary manner of dealing with children did not work. Mead wrote in Balinese Character: "Mothers whose babies I had medicated, although they returned for more medicine, remained so unwon that the babies screamed in terror in their arms whenever they saw me." Mead attributed this to a prevailing emotional tone of fear in the culture, which babies experienced through their mothers. Mead found that when she expressed herself in an exaggerated, theatrical way, the mothers and children relaxed.

Στο κείμενο της η ανθρωπολόγος επισημαίνει, ότι ως γυναίκα ανθρωπολόγος σε σχέση με τους συναδέλφους της άντρες έχει μια ευκολία στην επαφή της με τις γυναίκες και τα παιδιά. Όμως στο Μπαλί αναφέρει τις δυσκολίες που έχει στην συνάντηση της αυτή, ιδίως με παιδιά. Εξηγεί πως αυτό είναι αποτέλεσμα της κουλτούρας που βιώνουν μέσα από τις μητέρες τους. Όταν η συμπεριφορά της, έκφραση συναισθημάτων, γίνεται με θεατρικό τρόπο τότε τα πρόσωπα (μητέρες και παιδιά) χαλαρώνουν. Η εικόνα έρχεται να επιβεβαιώσει τα λεγόμενά της. Όπως βλέπουμε στην εικόνα το παιδί δεν κοιτά την ανθρωπολόγο, το πρόσωπό του δίχνει μια δυσφορία.
Η φωτογραφία στην προκειμένη περίπτωση λειτουργεί επικουρικά στο κείμενο, το επιβεβαιώνει. Αν υπήρχε η φωτογραφία χωρίς το κείμενο οι αναγνώσεις της θα ήταν πολλές και σύμφωνες με την οπτική προσέγγιση του κάθε θεατή-αναγνώστη, δηλαδή με βάση τα βιώματα, τις σκέψεις και τα κοινωνικά στερεότυπα του. Για παράδειγμα θα μπορούσαμε να πούμε πως το μικρό παιδί αντιδρά έτσι γιατί είναι άρρωστο.
Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να πούμε πως η φωτογραφία λειτουργεί ως ένα κείμενο με πολλαπλές αναγνώσεις, όταν όμως συνοδεύει ή εντάσσεται μέσα σε γραπτό κείμενο, η ανάγνωσή της εξαρτάται και καθορίζεται από το γραπτό λόγο.