Από την εθνική ομοιογένεια στην πολυπολιτισμικότητα
Στον κυρίαρχο δημόσιο λόγο των καιρών μας συνεχίζεται από μία μερίδα συμπολιτών μας να προβάλλεται η εικόνα μιας Ελλάδας εθνικά ομογενούς και ομοιογενούς. Οι ελληνικές διοικήσεις κατάφεραν να ενσωματώσουν στον εθνικό κορμό τις σημαντικότερες μερίδες μη ελληνόφωνων ή μη ορθόδοξων πληθυσμών, κατά κανόνα με επιτυχία. Στην Ελλάδα υπάρχει μόνο η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης που απολαμβάνει όλα τα δικαιώματα τα οποία προβλέπονται από τη συνθήκη της Λοζάννης.
Η ένταξη της χώρας μας στην οικογένεια της Ε.Ε και οι θεμελιώδεις αλλαγές που οφείλονται σε συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές και σε συγκεκριμένα ιστορικά αίτια, οδήγησαν την Ελλάδα σε κοινωνικούς μετασχηματισμούς και της προσδίδουν σήμερα τον χαρακτήρα μιας πολυπολιτισμικής χώρας.
Ο σύγχρονος κόσμος μας υπαγορεύει να δεχόμαστε νέες μορφές ετερότητας.
Στις παρυφές της πόλης
Κινούνται ελάχιστα ανάμεσά μας, τους συναντάμε συνήθως στη λαϊκή. Τα κοινωνικά στερεότυπα έχουν δημιουργήσει την εικόνα του άλλου. Είναι αυτοί που δε θέλουν να αφομοιωθούν, στήνουν καβγάδες, είναι όλο κλάψα και όλο δώσε. Ζουν στις παρυφές της πόλης, πάνω από τις σιδηροδρομικές γραμμές, δίπλα στον Ξηριά. Είναι οι Γύφτοι που ζουν σε παράγκες ή σε πολυτελείς διώροφες κατοικίες.
Τα παιδιά των Ρόμ στο ελληνικό σχολείο
Μέσα από επιτόπια έρευνα που έγινε το 1995 εξήχθησαν ορισμένα συμπεράσματα.
α) Τα τσιγγανόπουλα δε γράφονται στις περισσότερες περιπτώσεις, σε κανονική ηλικία.
β) Διακόπτουν τη φοίτησή τους ή κάνουν πολλές απουσίες.
γ) Υστερούν σε παραστάσεις σε σχέση με τα ίδιας ηλικίας «μπαλαμό».
δ) Ραγδαία μείωση του δυναμικού των τσιγγανόπαιδων όσο ανεβαίνουμε τις τάξεις.
ε) Δεν έρχονται σχολείο γιατί εργάζονται. Η εργασία είναι το μοναδικό μέσο για την επιβίωσή τους, το διεκδικούν ως πρωταρχικό δικαίωμα που τους παρέχει έναν ελάχιστο βαθμό αξιοπρέπειας.
Η έρευνά μας επαναλήφθηκε το Φεβρουάριο του 2006. Πόσο όμως διαφοροποιείται το χθες με το σήμερα; Μήπως τα τσιγγανόπουλα θα είναι οι αυριανοί λειτουργικά αναλφάβητοι αποκομμένοι από τις διαδικασίες της «Δια βίου μάθησης»; Ο ρατσισμός πόσο εμποδίζει;
Ρατσισμός
Ο όρος ράτσα ή φυλή χρησιμοποιείται για να υποδουλώσει ανθρώπινες ομάδες που παρουσιάζουν τα ίδια φυσικά χαρακτηριστικά, όπως χρώμα δέρματος, διαστάσεις κρανίου, χαρακτηριστικά προσώπου, και άλλα. Μερικές φορές, σε μερικά χαρακτηριστικά μιας φυλής αποδίδονται ανύπαρκτοι ψυχολογικοί και ηθικοί χαρακτήρες. Με βάση αυτές τις λανθασμένες προϋποθέσεις, μερικές φυλές θεωρούνται ανώτερες και άλλες κατώτερες, δικαιολογώντας έτσι την κυριαρχία των μεν επί των δε. Ο ρατσισμός εκδηλώνεται απέναντι σε ομάδες που θεωρούνται μειονοτικές. Το πρόβλημα των μειονοτήτων στην Ευρώπη κάνει την εμφάνισή του στις αρχές του 19ου αιώνα
Ο ορισμός που χρησιμοποιείται συνήθως για να περιγράψει το φαινόμενο αυτό, είναι ο ορισμός που πρότεινε το 1945 ο κοινωνιολόγος Louis Wirth «μειονότητα αποτελεί κάθε ομάδα ατόμων που, λόγω της ύπαρξης ορισμένων χαρακτηριστικών φυσικών ή πολιτισμικών, βλέπει να της συμπεριφέρονται διαφορετικά και μάλιστα χειρότερα από ό,τι στα άλλα μέλη της κοινωνίας στη οποία ζει, οπότε θεωρεί ότι αποτελεί αντικείμενο συλλογικής διάκρισης.» Δεν αρκεί όμως να είναι κάποιοι λιγότεροι σε αριθμό για να αποτελέσουν μειονότητα. Το κοινωνικό και το ιστορικό πλαίσιο είναι εκείνο που γεννά τη μειονοτική συνείδηση σε μια ομάδα.
Ορισμένοι μιλούν στις ημέρες μας για την εμφάνιση ενός πολιτισμικού ρατσισμού. Ο ρατσισμός που υπάρχει απέναντι στους Τσιγγάνους, μπορούμε να δεχτούμε πως ξεκινά από την πολιτισμική διαφορετικότητα που υπάρχει. Ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Τσιγγάνων, τα ήθη και τα έθιμα, οι αξίες που διέπουν τη ζωή τους, οδηγεί τους εκπροσώπους της κουλτούρας της πλειοψηφίας να θεωρούν αυτή την πολιτισμική διαφορετικότητα, ως κατωτερότητα. Οδηγούμαστε δυστυχώς σε προκαταλήψεις, διακρίσεις που ωθούν τους Τσιγγάνους στην απομόνωση και τη γκετοποίηση. Στις μέρες μας ο πολιτικός λόγος έρχεται να δώσει μια νέα διάσταση στη θέση της ελληνικής πολιτικής απέναντι στους Ρομά. Μιας πολιτικής που στη βάση της είναι μεν θετική, αλλά απέχει ακόμα πολύ από την πραγματικότητα που βιώνουν οι Τσιγγάνοι.
του Τσιμπλούλη Γεράσιμου
Στον κυρίαρχο δημόσιο λόγο των καιρών μας συνεχίζεται από μία μερίδα συμπολιτών μας να προβάλλεται η εικόνα μιας Ελλάδας εθνικά ομογενούς και ομοιογενούς. Οι ελληνικές διοικήσεις κατάφεραν να ενσωματώσουν στον εθνικό κορμό τις σημαντικότερες μερίδες μη ελληνόφωνων ή μη ορθόδοξων πληθυσμών, κατά κανόνα με επιτυχία. Στην Ελλάδα υπάρχει μόνο η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης που απολαμβάνει όλα τα δικαιώματα τα οποία προβλέπονται από τη συνθήκη της Λοζάννης.
Η ένταξη της χώρας μας στην οικογένεια της Ε.Ε και οι θεμελιώδεις αλλαγές που οφείλονται σε συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές και σε συγκεκριμένα ιστορικά αίτια, οδήγησαν την Ελλάδα σε κοινωνικούς μετασχηματισμούς και της προσδίδουν σήμερα τον χαρακτήρα μιας πολυπολιτισμικής χώρας.
Ο σύγχρονος κόσμος μας υπαγορεύει να δεχόμαστε νέες μορφές ετερότητας.
Στις παρυφές της πόλης
Κινούνται ελάχιστα ανάμεσά μας, τους συναντάμε συνήθως στη λαϊκή. Τα κοινωνικά στερεότυπα έχουν δημιουργήσει την εικόνα του άλλου. Είναι αυτοί που δε θέλουν να αφομοιωθούν, στήνουν καβγάδες, είναι όλο κλάψα και όλο δώσε. Ζουν στις παρυφές της πόλης, πάνω από τις σιδηροδρομικές γραμμές, δίπλα στον Ξηριά. Είναι οι Γύφτοι που ζουν σε παράγκες ή σε πολυτελείς διώροφες κατοικίες.
Τα παιδιά των Ρόμ στο ελληνικό σχολείο
Μέσα από επιτόπια έρευνα που έγινε το 1995 εξήχθησαν ορισμένα συμπεράσματα.
α) Τα τσιγγανόπουλα δε γράφονται στις περισσότερες περιπτώσεις, σε κανονική ηλικία.
β) Διακόπτουν τη φοίτησή τους ή κάνουν πολλές απουσίες.
γ) Υστερούν σε παραστάσεις σε σχέση με τα ίδιας ηλικίας «μπαλαμό».
δ) Ραγδαία μείωση του δυναμικού των τσιγγανόπαιδων όσο ανεβαίνουμε τις τάξεις.
ε) Δεν έρχονται σχολείο γιατί εργάζονται. Η εργασία είναι το μοναδικό μέσο για την επιβίωσή τους, το διεκδικούν ως πρωταρχικό δικαίωμα που τους παρέχει έναν ελάχιστο βαθμό αξιοπρέπειας.
Η έρευνά μας επαναλήφθηκε το Φεβρουάριο του 2006. Πόσο όμως διαφοροποιείται το χθες με το σήμερα; Μήπως τα τσιγγανόπουλα θα είναι οι αυριανοί λειτουργικά αναλφάβητοι αποκομμένοι από τις διαδικασίες της «Δια βίου μάθησης»; Ο ρατσισμός πόσο εμποδίζει;
Ρατσισμός
Ο όρος ράτσα ή φυλή χρησιμοποιείται για να υποδουλώσει ανθρώπινες ομάδες που παρουσιάζουν τα ίδια φυσικά χαρακτηριστικά, όπως χρώμα δέρματος, διαστάσεις κρανίου, χαρακτηριστικά προσώπου, και άλλα. Μερικές φορές, σε μερικά χαρακτηριστικά μιας φυλής αποδίδονται ανύπαρκτοι ψυχολογικοί και ηθικοί χαρακτήρες. Με βάση αυτές τις λανθασμένες προϋποθέσεις, μερικές φυλές θεωρούνται ανώτερες και άλλες κατώτερες, δικαιολογώντας έτσι την κυριαρχία των μεν επί των δε. Ο ρατσισμός εκδηλώνεται απέναντι σε ομάδες που θεωρούνται μειονοτικές. Το πρόβλημα των μειονοτήτων στην Ευρώπη κάνει την εμφάνισή του στις αρχές του 19ου αιώνα
Ο ορισμός που χρησιμοποιείται συνήθως για να περιγράψει το φαινόμενο αυτό, είναι ο ορισμός που πρότεινε το 1945 ο κοινωνιολόγος Louis Wirth «μειονότητα αποτελεί κάθε ομάδα ατόμων που, λόγω της ύπαρξης ορισμένων χαρακτηριστικών φυσικών ή πολιτισμικών, βλέπει να της συμπεριφέρονται διαφορετικά και μάλιστα χειρότερα από ό,τι στα άλλα μέλη της κοινωνίας στη οποία ζει, οπότε θεωρεί ότι αποτελεί αντικείμενο συλλογικής διάκρισης.» Δεν αρκεί όμως να είναι κάποιοι λιγότεροι σε αριθμό για να αποτελέσουν μειονότητα. Το κοινωνικό και το ιστορικό πλαίσιο είναι εκείνο που γεννά τη μειονοτική συνείδηση σε μια ομάδα.
Ορισμένοι μιλούν στις ημέρες μας για την εμφάνιση ενός πολιτισμικού ρατσισμού. Ο ρατσισμός που υπάρχει απέναντι στους Τσιγγάνους, μπορούμε να δεχτούμε πως ξεκινά από την πολιτισμική διαφορετικότητα που υπάρχει. Ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Τσιγγάνων, τα ήθη και τα έθιμα, οι αξίες που διέπουν τη ζωή τους, οδηγεί τους εκπροσώπους της κουλτούρας της πλειοψηφίας να θεωρούν αυτή την πολιτισμική διαφορετικότητα, ως κατωτερότητα. Οδηγούμαστε δυστυχώς σε προκαταλήψεις, διακρίσεις που ωθούν τους Τσιγγάνους στην απομόνωση και τη γκετοποίηση. Στις μέρες μας ο πολιτικός λόγος έρχεται να δώσει μια νέα διάσταση στη θέση της ελληνικής πολιτικής απέναντι στους Ρομά. Μιας πολιτικής που στη βάση της είναι μεν θετική, αλλά απέχει ακόμα πολύ από την πραγματικότητα που βιώνουν οι Τσιγγάνοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου